Aan de start van een onderzoek – ongeacht of het een moordonderzoek betreft of een mogelijk vervalste handtekening onder een contract – zijn er vaak vele sporen en onderzoeksmogelijkheden.
Al snel rijst dan de vraag welke onderzoeken uitgevoerd (kunnen) gaan worden.
Naast het definiëren van het onderzoek dat uitgevoerd gaat worden, is ook het bepalen van de volgorde waarin deze onderzoeken uitgevoerd gaan worden van belang.
Veel sporen of veel onderzoeken
In sommige onderzoeken zijn er talloze sporen terug te vinden. Veel verschillende sporen die allemaal tegelijkertijd door verschillende onderzoekers aan verschillende onderzoeken kunnen worden onderworpen.
Andere keren zijn er minder sporen te vinden, maar kunnen de sporen die gevonden worden wel op veel verschillende manieren worden onderzocht. Dan wordt het lastiger. Een materiaal kan niet altijd worden verdeeld over meerdere onderzoekers. Soms moeten echt keuzes worden gemaakt over de uit te voeren onderzoeken en/of de volgorde waarin de onderzoeken plaatsvinden.
Bij een aantal onderzoeken wordt het onderzoeksmateriaal verbruikt, waarna geen ander onderzoek meer mogelijk is. Sommige onderzoeken veranderen het spoor of vernietigen een deel van het materiaal. En sommige onderzoeken hebben het gehele spoor nodig, terwijl andere onderzoeken voldoende hebben aan een klein sample van het onderzoeksmateriaal. En dan zijn er ook nog onderzoeken die na verloop van tijd niet meer mogelijk zijn omdat het sporenmateriaal verandert in de loop van de tijd.
Enkele voorbeelden: Bij een handschriftvergelijkend onderzoek zal de onderzoeker de brief aanraken en hierbij vingerafdrukken toevoegen aan de brief. Biologische sporen zullen na verloop van tijd onder invloed van (micro)biologische processen veranderen, waardoor sommige onderzoeken niet meer mogelijk of niet meer betrouwbaar zijn.
Onderzoek aan de inkt ter vergelijking heeft maar een kleine hoeveelheid van de aanwezige inkt nodig, terwijl voor een taalkundige analyse de gehele tekst benodigd is.
Allemaal facetten die van invloed zijn op de keuze voor het onderzoek en de volgorde waarin de gekozen onderzoeken zullen worden uitgevoerd.
Enkele van deze facetten staan hieronder verder toegelicht.
Doel van het onderzoek
De keuze is voor een groot deel afhankelijk van het doel van het onderzoek.
Een onderzoek wordt nooit uitgevoerd zonder doel. Wat beoogt men te bereiken met het onderzoek? Welke informatie wil men weten?
Het onderzoek dat wordt uitgevoerd zal dit doel moeten nastreven, de informatie moeten opleveren waarmee antwoord kan worden gegeven op de gestelde vragen.
Als het doel het aantonen van de aanwezigheid van verdovende middelen in iemands lichaam betreft, is een ander onderzoek benodigd dan wanneer de vraag bestaat wanneer bepaalde middelen in het lichaam terecht zijn gekomen. Zijn beide vragen relevant, dan zal moeten worden afgewogen in welke volgorde de onderzoeken plaats zullen vinden zodat zoveel mogelijk informatie bewaard blijft en (middels onderzoek) hervonden kan worden.
Identificerend onderzoek
Bij identificerend onderzoek betreft het doel het achterhalen van de bron of donor van het spoor. Hierbij kunnen sommige sporen direct iets zeggen over het individu, zoals vingerafdrukken of DNA. Andere keren richt het onderzoek zich op de bron die geen persoon maar een object betreft (van welke auto komt deze lakschilfer?).
Destructief onderzoek
Destructief onderzoek betreft het onderzoek dat het spoor vernietigt of zodanig beschadigt of verandert, dat ander onderzoek minder goed of zelfs helemaal niet meer mogelijk is.
Bij sommige onderzoeksmethoden is het nodig om het onderzoeksmateriaal te verbruiken, zoals bij chemische analyses. Wanneer er grote hoeveelheden materiaal aanwezig zijn, kan vaak met een deel voor het onderzoek worden volstaan, maar wanneer slechts enkele milliliters van een vloeistof aanwezig is, zal dit vaak geheel gebruikt worden voor de analyse.
Er zijn ook onderzoeksmethoden die wijzigingen aanbrengen aan het sporenmateriaal. Bijvoorbeeld het chemisch middel waarmee vingerafdrukken op papier zichtbaar worden gemaakt. Bij dit onderzoek wordt een papier volledig ondergedompeld of bespoten met een vloeistof. De chemische middelen in deze vloeistof reageren vervolgens met de aanwezige vingerafdrukken.
Maar tegelijkertijd gaat het chemisch middel ook een reactie aan met het papier. Na afloop van het onderzoek heeft het gehele document een geel/oranje kleur. Eventueel onderzoek aan bijvoorbeeld achtergebleven poeder op het papier zal niet meer mogelijk zijn.
Op basis van kosten
Een ander belangrijk aspect voor de keuze van (de volgorde van) de uit te voeren onderzoeken, betreft de kosten van de verschillende analyses. Voornamelijk in het private werkveld – waar de kosten vaak in eerste instantie op de schouders van de aanvrager belanden – kan het kostenplaatje een belangrijk aspect zijn.
Veelal zal het onderzoek in fasen plaatsvinden. Na iedere fase zal met de opdrachtgever worden overlegd over een eventueel vervolgonderzoek en de bijbehorende kosten.
In sommige situaties kan worden gekozen voor een minder prijzig onderzoek, waarmee misschien niet rechtstreeks antwoord wordt verkregen op de vooraf gestelde vraag, waar waarmee wel een belangrijke aanwijzing in een antwoord-richting wordt verkregen. Op deze manier kan een gedeeltelijk antwoord worden verkregen door middel van een goedkoper onderzoek, dan wanneer direct voor het duurdere alternatief wordt gekozen.
Zo kan bijvoorbeeld een kostbaar DNA-vergelijkend onderzoek met verschillende personen uitsluitsel geven over de vraag van wie een bloeddruppel afkomstig is. Met behulp van een minder kostbare bloedgroepbepaling kan ook in eerste instantie worden bepaald of de mogelijke donor daadwerkelijk een donor kán zijn. Op basis van de resultaten van dit bloedgroeponderzoek kan een keuze worden gemaakt voor een vervolg.
Eveneens kan op een (ouderwetse) enveloppe nog speeksel worden gevonden onder de likrand. Een vingerafdrukonderzoek op een anonieme brief is echter meestal goedkoper dan een DNA-onderzoek naar de speekselresten. Ook in dit geval kunnen de kosten een factor zijn bij de keuze voor het uit te voeren onderzoek.
De keuze voor de volgorde van onderzoeken is altijd afhankelijk van verschillende factoren. Iedere situatie heeft zijn eigen factoren die meewegen. In overleg kan altijd een goede oplossing worden gevonden waarbij op een zo efficiënt mogelijke wijze een antwoord op de gestelde vraag kan worden verkregen.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
