Via internet zijn allerlei zelftests verkrijgbaar. Tests voor SOA’s, tests voor allerlei ziektes en aandoeningen, tests om na te gaan of je ergens allergisch voor bent, zwangerschapstests en tests voor drugsgebruik.
Voor mensen die niet zichzelf, maar naasten in hun omgeving willen testen zijn er ook tests verkrijgbaar; bijvoorbeeld voor het testen van oppervlakken op de aanwezigheid van verdovende middelen of tests om ‘overspel aan te tonen’.
Betrouwbaarheid van thuistests
Een groot probleem bij deze tests is dat ze lang niet allemaal even betrouwbaar zijn.
De tests kunnen nooit leiden tot een volledig sluitend antwoord. Er zijn teveel factoren die van invloed kunnen zijn op het testresultaat, om op basis van een test vergaande beslissingen te nemen. Niet voor niets wordt door een arts altijd een controletest uitgevoerd wanneer een vrouw meldt dat ze een positieve zwangerschapstest heeft.
Bij een verkeerd testresultaat na een zwangerschapstest kan sprake zijn van opluchting of teleurstelling bij de vrouw en haar partner. Het wordt echter kwalijker wanneer een partner een scheiding aankondigt op basis van een (vals) resultaat van een overspeltest of wanneer een werkgever ontslag voor een medewerker aanvraagt op basis van een (vals) resultaat van een drugstest.
Kleuringsreactie
De meeste zelftests werken op basis van een kleuringsreactie. In de teststrip zit een bepaalde chemische stof, die – wanneer hij in aanraking komt met een andere chemische stof – verkleurt. De verkleuring geeft vervolgens het resultaat van de test aan. Een verkleuring in een zwangerschapstest geeft aan dat de vrouw zwanger is, een verkleuring in een cocaïnetest geeft aan dat er residuen van cocaïne aanwezig zijn.
Een resultaat van een zelftest geeft dus niet zozeer antwoord op de vraag of iemand drugs gebruikt heeft of dat iemand overspel gepleegd heeft, maar op de vraag of een chemische verbinding die een reactie vormt met de teststrip, aanwezig is. En die chemische verbinding die de reactie ontlokt, kan soms ook een andere stof zijn dan residuen van verdovende middelen of het hormoon dat gemeten wordt in spermatests.
Vals positief
Een vals positief resultaat wil zeggen dat de test het resultaat weergeeft dat je zou krijgen bij de aanwezigheid van de stof waarop getest wordt. In de werkelijkheid is er echter geen sprake van deze situatie. Het positieve testresultaat is ontstaan door een andere factor.
Bijvoorbeeld een blauwverkleurde teststrip, terwijl de donor van de geteste urine geen cocaïne gebruikt heeft. De blauwverkleuring (vals-positief testresultaat) is dan ontstaan door een andere oorzaak dan cocaïnegebruik.
Vals negatief
Het tegenovergestelde kan ook plaatsvinden. Er wordt gesproken van een vals negatief resultaat wanneer de test een negatief resultaat laat zien, terwijl er in werkelijkheid wel sprake is van de situatie die wordt onderzocht. Het negatieve testresultaat is ontstaan door een andere factor.
Bijvoorbeeld een negatieve zwangerschapstest terwijl de vrouw in kwestie wel zwanger is. Negatieve testresultaten ontstaan vaak door een te kleine hoeveelheid van de stof waarop getest wordt op de teststrip. Zeer vroeg in de zwangerschap hebben vrouwen bijvoorbeeld soms nog te weinig zwangerschapshormonen aangemaakt om een positief resultaat uit de zelftest te krijgen, terwijl er wel al sprake is van een zwagerschap.
Een dergelijk vals-negatief resultaat kan ook ontstaan als de vrouw erg veel water gedronken heeft, waardoor de concentratie hormonen in de urine erg laag is.
Vals-positieve en vals-negatieve resultaten komen ook voor wanneer de teststrip onder verkeerde omstandigheden bewaard is (en dat kan ook gebeuren voorafgaand aan de aankoop van de test), wanneer de test verkeerd gebruikt wordt of wanneer de test de uiterste houdbaarheidsdatum heeft bereikt.
Onbetrouwbare reacties in drugstests
Vals-positieve reacties in drugstests komen veel voor. Er zijn veel stoffen die een verkleuringsreactie uitlokken, naast de gezochte residuen en afbraakstoffen van drugs.
Zo is bijvoorbeeld bekend dat een zeer groot percentage van alle bankbiljetten residuen van cocaïne bevatten. En kan iemand ongemerkt in een café in aanraking komen met cannabis, zonder zelf deze stof gebruikt te hebben.
Bij de meeste tests wordt echter niet getest op het verdovende middel zelf, maar juist op de afbraakproducten (metabolieten) die ontstaan nadat het verdovend middel in het lichaam is geweest. Ook bij deze stoffen kunnen veel vals-positieve resultaten ontstaan. De afbraakproducten van bepaalde epilepsie-medicijnen, geven bijvoorbeeld een positieve reactie op een test voor het gebruik van speed.
En zo zijn er nog meer redenen waardoor het resultaat van een kleuringstest niet altijd betrouwbaar is. Enkele jaren geleden had een foutieve drugstest vergaande gevolgen voor een reizend echtpaar.
Onbetrouwbare reacties in overspeltests
Bij overspeltests wordt vaak aangestuurd op het testen van witte vlekken in ondergoed. De test claimt een antwoord te kunnen geven op de vraag of de vlek sperma betreft. In een ander artikel heb ik ook al geschreven over deze thuistests.
We zien echter nog steeds regelmatig aanvragen van mensen wiens partner middels een thuistest (waar soms tientallen euro’s voor betaald worden) een bepaald resultaat heeft verkregen. Bij een gedegen laboratoriumonderzoek (waar onder andere onder de microscoop gezocht wordt naar de aanwezige cellen in de vlek), blijkt dan soms toch het tegenovergestelde resultaat. Een witte vlek blijkt vaak vaginale afscheiding te zijn.
Conclusie
Zelftests zorgen voor privacy en zijn in veel gevallen goedkoper dan een test in een erkend laboratorium. De conclusie die uit een testresultaat kan worden getrokken, is echter van zoveel factoren afhankelijk dat het sterk aan te raden is om, voorafgaand aan het nemen van een vergaande beslissing, het testresultaat te laten controleren en alle mogelijke factoren die voor een vals-positief of vals-negatief resultaat uit te sluiten.
Heeft u een zelftestresultaat of bent u geconfronteerd met een zelftestresultaat? Vraag advies over de mogelijkheden en laat het resultaat controleren door een gedegen deskundige.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
