Hoe zeker zijn we eigenlijk?
Absence of evidence is not evidence of absence
Een positief aantonen is vele malen makkelijker dan een negatief aantonen.
Wat bedoel ik daar nu mee?
Als iemand me vraagt of ik weet waar mijn sleutels liggen, zeg ik ‘ja’ en kan ik dit aantonen door mijn sleutels te pakken en te laten zien. Als iemand me vraagt of ik het telefoonnummer van mijn collega uit mijn hoofd weet, kan ik het nummer opnoemen.
Als iemand me vraagt of ik weet waar mijn sleutels liggen en ik zeg ‘nee’, kan ik dat niet goed aantonen… Evenals met het telefoonnummer.
Als ik eigenlijk wel weet waar mijn sleutels zijn of wat het nummer is, lieg ik.
Sporen kunnen niet liegen. Als het juiste onderzoek op de juiste wijze wordt uitgevoerd aan het spoor, zal de informatie uit het spoor boven tafel komen.
In het forensisch onderzoek
Als bij een forensisch onderzoek sporen kunnen worden gevonden die erop wijzen dat een persoon op een bepaalde locatie is geweest, kan dit heel duidelijk worden gemaakt.
Wanneer er echter geen sporen van de aanwezigheid van persoon x worden gevonden, betekent dit niet automatisch dat persoon x niet op de locatie is geweest.
‘Mijn vingerafdrukken zitten op de brief, dus ik heb de brief aangeraakt’, wordt niet automatisch gevolgd door ‘mijn vingerafdrukken zijn niet gevonden op die brief, dus ik heb de brief nooit aangeraakt’.
Andersom
In sommige onderzoeksgebieden werkt de stelling andersom. Als een gevonden DNA-spoor niet overeenkomt met mijn DNA-profiel is er zekerheid dat ik niet de donor ben van het spoor. Als het DNA-spoor wel overeen komt met mijn DNA-profiel, is er alsnog een minieme kans dat er iemand anders rondloopt met hetzelfde DNA-profiel als ik.
Bij onderzoek naar stemgeluid gaat dit ook op. Met mijn organen en fysiek, zijn er bepaalde tonen die ik niet kan produceren, hoe erg ik ook mijn best doe. Als er een stem is opgenomen die wel valt binnen de range die ik theoretisch kan bereiken, wordt het moeilijker om aan te tonen dat ik niet de spreker ben.
Zekerheid
Forensisch onderzoek wordt wel eens omschreven (ook door mij, moet ik bekennen), als een manier om onomstotelijk bewijs te vinden voor verschillende facetten in een onderzoek of situatie.
Gezien bovenstaande, zijn we lang niet altijd zo zeker als dat we zouden willen zijn.
Bij het rapporteren van onderzoeksresultaten zijn we daarom zelden erg zeker, erg stellig.
We houden altijd een slag om de arm. Het is namelijk altijd nog mogelijk dat we het mis hebben.
Sommige resultaten leiden tot een antwoord met grote zekerheid (dit DNA-profiel komt overeen met het DNA-profiel van deze donor), bij andere resultaten is de zekerheid minder groot.
Interpretatie
Forensische onderzoekstechnieken geven geen direct antwoord op de vraag wat er is gebeurd of wie daarbij betrokken was. Forensisch onderzoek kan antwoord geven die je wijzen in een richting. Die een bepaalde aanname die we doen (persoon x is vermoedelijk de dader), ondersteunen of ontkrachten.
En hier gaan we net zo lang mee door totdat de waarschijnlijkheid dat de aanname klopt, zo groot is, dat alle andere mogelijke scenario’s kunnen worden uitgesloten.
Evidence of presence is not evidence of wrongdoing
Ook deze stelling is waar. Wanneer sporen worden gevonden waaruit blijkt dat persoon x op een bepaalde locatie is geweest, betekent dit nog niet dat persoon x ook iets heeft gedaan op die locatie…
Hoe zeker zijn we nu eigenlijk over de conclusies die we trekken uit onderzoeksresultaten. Dat is allemaal afhankelijk van de context. Onderzoeksresultaten liegen niet, maar zijn wel afhankelijk van het materiaal dat we aanbieden voor onderzoek. En onderzoeksresultaten zijn nog geen conclusies. Conclusies zijn mensenwerk.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
